Bệnh dại là bệnh lây truyền từ động vật sang người, nguy hiểm, do vi rút dại gây ra, thường tác động lên hệ thần kinh và gây tỷ lệ tử vong rất cao.
Qua phản hồi từ cha mẹ trẻ về giáo viên lớp từ đầu năm học 2023 – 2024 đến nay, ghi nhận 04 trường hợp trẻ bị chó, mèo: cào, cắn, liếm ở vùng tay, chân, và những vùng khác. Tuy không gây thương tích nặng, nhưng vẫn ảnh hưởng đến sức khỏe và tinh thần của trẻ.
Sau đây cùng tìm hiểu về bệnh và cách phòng ngừa bệnh dại.
- Khái niệm
Bệnh dại là bệnh viêm não, tủy cấp tính do vi rút, lây truyền từ động vật sang người chủ yếu qua vết cắn hoặc vết cào, liếm của động vật bị dại lên trên da bị tổn thương (thường là chó, mèo). Ngoài ra vi rút dại còn có thể lây truyền từ người sang người qua cấy ghép mô, phủ tạng; vết cắn hoặc tiếp xúc với chất tiết của bệnh nhân bị dại.
- Nguồn bệnh và thời gian ủ bệnh
Bệnh Dại chủ yếu lây từ các con vật nuôi sang người như: chó, mèo hoặc có thể là các loài động vật hoang dã như: dơi, chó sói, chồn, cầy, cáo và động vật có vú khác.
Thời gian ủ bệnh dại ở người thông thường là từ 1-3 tháng sau phơi nhiễm, hiếm khi có trường hợp thời gian ủ bệnh ngắn dưới 9 ngày hoặc dài tới một vài năm. Thời gian ủ bệnh phụ thuộc vào tình trạng nặng nhẹ của vết cắn, vị trí của vết cắn có liên quan đến nơi có nhiều dây thần kinh, khoảng cách từ vết cắn đến não, số lượng vi rút xâm nhập. Vết cắn càng nặng và gần thần kinh trung ương thì thời gian ủ bệnh càng ngắn.
Nguyên nhân chủ yếu gây tử vong do dại trên người là do người bị động vật nghi dại cắn không tiêm phòng huyết thanh kháng dại và không tiêm vắc xin phòng dại hoặc tiêm muộn, tiêm không đủ liều, không đúng chỉ định.
- Các biểu hiện của bệnh Dại ở chó, mèo
– Ở chó: Chó bị bệnh Dại có dấu hiệu khác thường như trốn vào góc tối, kín đáo, tru lên từng hồi, bồn chồn, nhảy lên đớp không khí, liếm hoặc tự cắn, cào đến rụng lông, chảy máu. Chó bỏ ăn, sốt, có biểu hiện khát nước, muốn uống nhưng không nuốt được, chảy nước dãi, sùi bọt mép, bồn chồn, sợ sệt, đi lại không có chủ định, hoặc trở nên dữ tợn, điên cuồng. Con vật thường bỏ nhà ra đi và không trở về, trên đường đi, gặp vật gì lạ cũng cắn gặm, tấn công chó khác, tấn công người kể cả chủ.
– Một số động vật khác: Mèo, dơi, chuột, khỉ,… cũng có nguy cơ bị mắc bệnh Dại, nhưng tỷ lệ thấp hơn ở chó, bệnh Dại ở những động vật này cũng tiến triển như ở chó. Đối với mèo thì hay núp mình vào chỗ vắng, hay kêu, bồn chồn, khi người chạm vào thì nó cắn mạnh tạo vết thương sâu.
– Thời kỳ lây truyền ở chó nhà là từ 3-7 ngày (tối đa là 10 ngày) trước khi chó có triệu chứng dại và trong suốt thời kỳ phát bệnh. Vi rút dại thường tồn tại trong nước bọt của con vật bị bệnh.
- Biểu hiện của người mắc bệnh Dại
Người mắc bệnh Dại sẽ có biểu hiện bằng các triệu chứng kích động (thể cuồng) như: sợ nước, sợ gió, sợ ánh sáng, co giật, dữ tợn, điên cuồng; hoặc các triệu chứng liệt (thể liệt) tiến triển tới hôn mê và thường tử vong trong vòng 10 ngày từ khi xuất hiện triệu chứng.
Ở người, vi rút đào thải qua các chất tiết (nước bọt, nước mắt, nước tiểu …) của người bệnh trong suốt thời gian phát bệnh. Tuy nhiên, khả năng lây truyền từ người sang người là vô cùng hiếm gặp.
- Cách phòng ngừa bệnh dại hiệu quả
Bệnh dại hiện chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, tuy nhiên hoàn toàn có thể phòng tránh được. Để chủ động phòng chống bệnh dại, ta cần thực hiện tốt các biện pháp sau:
– Gia đình nuôi chó, mèo cần tiêm vắc xin phòng vắc xin dại đầy đủ và tiêm nhắc lại hàng năm theo khuyến cáo.
– Nuôi chó phải xích, nhốt, khi ra đường phải mang rọ mõm.
– Không đùa nghịch, chọc phá chó, mèo.
– Khi bị chó, mèo cắn cần:
+ Rửa vết thương dưới vòi nước chảy ngay lập tức với xà phòng liên tục 15 phút, nếu không có xà phòng có thể xối rửa vết thương bằng nước thông thường.
+ Sau đó, vết thương cần được rửa sạch với cồn 70% hoặc cồn iod; hạn chế làm dập vết thương và không băng kín vết thương.
– Đến ngay cơ sở y tế gấn nhất để được khám, tư vấn và tiêm phòng dại, huyết thanh kháng dại kịp thời. Tuyệt đối không tự ý điều trị bằng thuốc nam, hoặc đi lấy nọc, đắp lá cây… chưa được chứng minh có hiệu quả phòng bệnh, ngược lại có thể gây nguy hiểm, tạo điều kiện cho vi rút xâm nhập vào cơ thể nhanh chóng hơn hoặc gây ra các tình trạng nhiễm trùng cơ hội.
– Trẻ em bị chó mèo cắn cần báo cho cha mẹ biết để xử lí kịp thời.
– Đối với người bị chó, mèo nghi dại cắn, cào, liếm hoặc đã tiếp xúc với chó, mèo mắc bệnh, cần đến ngay Trung tâm Y tế hoặc các Trạm Y tế để được khám, tư vấn và tiêm vắc xin phòng dại càng sớm càng tốt. Đối với chó, mèo nuôi cần theo dõi con vật từ 10-14 ngày, trường hợp chó chạy rông hoặc không theo dõi được thì xử lý như chó nghi dại cắn.
– Trường hợp người có nguy cơ cao nhiễm vi rút dại như người làm nghề giết mổ chó, người đi đến khu vực có lưu hành bệnh dại cần đến cơ sở y tế, Trung tâm Y tế để khám, tư vấn và tiêm vắc xin dự phòng bệnh dại.
Mong rằng những thông tin tuyên truyền trên sẽ giúp cho tất cả viên chức nhà trường, cha mẹ trẻ và học sinh trường Mầm non Phú Đức nhận biết được bệnh dại và cách phòng ngừa bệnh Dại nguy hiểm, có những kiến thức tốt để trang bị cho bản thân, bảo vệ gia đình./.
Người viết tin – Nguyễn Thị Cẩm Loan – YTTH Trường Mầm non Phú Đức